تجارت الکترونيک امروزه يکي از پر کاربردترين راهکارهاي خريد و فروش محصولات به شمار ميرود به طوري که بيشتر شرکت هاي بازيسازي و نرم افزاري، امروزه از روش فروش اينترنتي براي به فروش رساندن محصولاتشان استفاده مي کنند. روش اينترنتي به خاطر سريعتر و امنتر بودن اين روش نسبت به روشهاي پرداخت قديميتر باعث ميشود که بسياري از شرکتها بخواهند از روش پرداخت اينترنتي براي فروش محصولاتشان بهره ببرند. اين مسئله در صنعت بازيهاي رايانهاي هم با استقبال بسيار خوبي روبرو شد، در اين حد که روش جديدي براي خريد و فروش بازيها به صورت اينترنتي اختراع شد.
در روش جديد خريد و فروش، بازيها به دو شکل فيزيکي و ديجيتالي تقسيم ميشوند. به اين صورت که در حالت فيزيکي بازيها بر روي دو وي دي رايت شده و به فروشگاه هاي فروش بازي ارسال مي شوند و کاربران ميتوانند با مراجعه به اين فروشگاه ها بازي مورد نظرشان را خريداري کنند. در روش ديجيتال که امروزه بسيار کاربردي شده، کاربران مي توانند به راحتي بازي مورد نظرشان را از سايت سازنده بازي خريداري کنند و بعد از اتمام فرايند خريد مي توانند بازي را بر روي سيستم خودشان دانلود کنند. اين روش به کاربران اين امکان را مي دهد که در سريعترين زمان ممکن بازي مورد نظرشان را خريداري کنند و به بازي بپردازند و در عين حال هم باعث سودآوري براي شرکت سازنده بازي مي شود به اين خاطر که شرکت ديگر لازم نيست هزينه آماده سازي فيزيکي و ارسال آن به فروشگاه ها را بدهد و مي تواند بازي را با قيمت مقطوع در سايت خودش قرار دهد و تمام سود حاصل را براي خودش بردارد.
فروش ديجيتالي بازي ها هم براي کاربران به صرفه است و هم براي شرکت ها اما هميشه مشکلي در سر راه اين روش وجود داشت و آن نحوه پرداخت مبلغ بود. به اين صورت که کاربران براي خريد مجبور بودند حتما از کارتهاي اعتباري مطمئن استفاده کنند که اين کار باعث مي شد پول پس از دو يا سه روز به حساب مقصد واريز شود و در عين حال استفاده از کارتهاي اعتباري شامل 3 درصد کارمزد هم ميشد که اين مسئله باعث کاهش سود درآمدي شرکت سازنده مي شد. شرکتهاي سازنده براي مطمئن شدن از واريز شدن پول به حسابشان مجبور بودند راهکارهاي مختلفي را به کار گيرند تا از دست رفتن محصولاتشان جلوگيري کنند. به عنوان نمونه شرکت «بليزارد(Blizzard)» براي فروش بازي ديابلو از اين روش استفاده کرد که کاربران تا قبل از تاييد شدن مبلغ پرداختيشان نميتوانستند بيش از 3 ساعت اول بازي را بازي کنند و تنها پس از تاييد شدن واريز مبلغ بازي، بليزارد اجازه ادامه بازي را به کاربرانش مي داد. اين محدوديت باعث ميشود که هم کاربران و هم شرکتهاي سازنده مدام با مشکلاتي همانند تاخير و مطمئن نبودن پرداخت و يا گم شدن پولهاي پرداختي در فرآيند پرداخت روبرو شوند و همين مسائل باعث شد تا راهکاري جديد براي راحت تر شدن پرداختهاي ديجيتالي به وجود آيد.
در اين روش جديد، پولهاي مجازي جاي کارتهاي اعتباري را گرفت. به اين صورت که هر شرکت بازيسازي کيف پولي براي کاربرانش تعريف مي کند و کاربران ميتوانند هر موقع که مي خواهند اين کيف پول را شارژ کنند و اين پول به حساب کاربري آنها انتقال داده ميشد. اين حساب کاربري به صورت مستقيم به حساب شرکت واريز ميشود و در واقع پول کاربران به شکل امانت در اختيار شرکت قرار ميگيرد. کاربران مي توانند با توجه به مقداري که در کيف پولشان دارند، به خريد از شرکت بازيسازي بپردازند. اين روش امروزه در بسياري از شرکتها نظير استيم(Steam)، بليزارد و گوگل کاربردي است و باعث شده خريدها سريعتر و مطمئنتر انجام شوند. به عنوان نمونه، شرکت بليزارد با فروش کارتهاي 20 تا 50 دلاري خود به کاربران، اين امکان را مي دهد که تا سقف 700 دلار را در حساب کاربري خودشان ذخيره کنند و با همين مبلغ به خريد بازيهاي اين شرکت بپردازند. اين روش به خاطر راحتي و سريع بودن توانست به خوبي نظر بسياري از کاربران را به خود جلب کند و با پيشرفته تر شدن خريد و فروشهاي اينترنتي روش کيف پول اينترتي جايگاه ويژه اي پيدا کرد.
اما با توجه به تمام امتيازاتي که اين روش نسبت به کارتهاي اعتباري داشت باز هم اين روش مشکلاتي داشت که باعث ميشد کاربران در دراز مدت ديگر نخواهند از اين روش استفاده کنند. بزرگترين مشکل کيف پول الکترونيکي غير قابل بازگشت بودن آن است. به اين شکل که اگر کاربري مبلغ 250 دلار را در حساب کاربرياش در بليزارد ذخيره کند، اين پول براي هميشه در نزد شرکت بليزارد باقي خواهد ماند و کاربر نمي تواند آن را باز پس بگيرد. در عين حال کاربر نمي تواند از اين پول ذخيره شده در بازار هاي ديگر استفاده کند. به طور مثال او نمي تواند با حساب کاربري بليزارد از فروشگاه اينترنتي گوگل خريداري کند و يا بالعکس.
از اين رو اين مبلغ به عنوان مبلغي سوخته به حساب مي آيد که کاربر مجبور است آن را فقط در فروشگاه بليزارد هزينه کند. از طرف ديگر هم کاربران نمي توانند مبالغ کمتر از 20 دلار را در حساب خود واريز کنند و کارت هاي خريد معمولا رقم هاي 20 دلاري ، 50 دلاري و 100 دلاري را ارائه مي دهند و در عين حال قيمت خريد هر بازي چيزي در حدود 55 دلار تا 64 دلار است. سرويسهاي پولي هم که در اين سايت ها ارائه مي شوند به صورت حداقل 15 دلار محاسبه ميشوند که اين مسائل باعث مي شوند کاربران حداقل بخواهند حساب خود را در مبالغ بالاي 60 دلار شارژ کنند. از اين رو روشي نوآورانه و جديد با درصد خطاي کمتر و قابليت تبديل شدن به هر ارزي براي خريدهاي اينترنتي معرفي شد.
«بيت کوين(Bitcoin)» جديدترين روش پرداخت الکترونيک است که براي اولين بار در سال 2009 به صورت رسمي مورد استفاده قرار گرفت و امروزه يکي از معتبرترين و مطمئنترين راههاي کسب درآمد و پرداختهاي اينترنتي است. در اين روش پرداخت، هيچ پول واقعي ميان کاربران منتقل نميشود و در واقع کاربران به کمک واحد پولي مجازي به انجام معاملات مي پردازند. هر کاربر با توجه به سرويسها و يا محصولاتي که به کاربر ديگر ارائه مي دهد مبلغي را به شکل بيت کوين از او تحويل ميگيرد و اين معاملات از طريق نرم افزار مخصوص بيت کوين به نام «بيت کوين ولت(Bitcoin Wallet)» انجام مي گيرد وکاربران ميتوانند از اين طريق، مبالغ درخواستي را به بيت کوين پرداخت نمايند. پس از اين پرداختها و جمع آوري حداقل مبلغ بيت کوين، کاربران ميتوانستند به سايت مخصوص مبادله ارز بروند و بيت کوين خودشان را به ارز واقعي تبديل کنند. به طور مثال بيت کوينشان را به يورو و يا دلار تغيير دهند. اين روش به خاطر اينکه ارز واقعي در آن دخالتي نداشت و طرفين معامله به سرعت و اطمينان بالا مي توانستند به سود خودشا ن برسند به روشي محبوب و پرطفدار تبديل شد. در اين روش کاربران ميتوانستند به راحتي محصولشان را خريداري کنند و فروشندگان پولشان را به راحتي هر جه تمامتر دريافت کنند و در هر زماني بيت کوينشان را به ارز دلخواه تبديل کنند. بر خلاف کيف پولهاي ديگر، بيت کوين هيچ محدوديتي براي کاربران ندارد و کاربران ميتوانند با بيت کوين در هر فروشگاهي اقدام به خريد محصولات کنند. از جمله فروشگاههايي که در حال حاضر اجازه خريد و فروش با واحد بيت کوين را به کاربران مي دهند، فروشگاه اينترنتي «اوراستاک(Overstock)» و وبگاه «ورد پرس(WordPress)» هستند. همچنين سايت «استيم بيتز(Steam Bits)» هم از جمله سايتهاي فروش بازيهاي رايانه اي به شکل ديجيتالي با واحد بيت کوين است.
کاربران به شکل هاي متفاوت مي توانند بيت کوين بدست آورند. معمول ترين روش بدست آوردن بيت کوين خريداري آن از سايت هاي مبادله ارزي است که حاضرند در قبال دريافت مبلغي، به ارز واقعي بيت کوين را به کاربران تحويل دهند. ديگر روش بدست اوردن بيت کوين جمع آوري آن به کمک فروش محصولات و يا سرويسهاي اينترنتي مختلف است، به طور مثال فردي مي تواند يک فروشگاه اينترنتي براي محصولات خودش به راه بياندازد و محصولاتش را در قبال بيت کوين به فروش برساند. اما پراستفادهترين راهي که براي بدست آوردن بيت کوين مورد استفاده قرار مي گيرد جمع آوري بيت کوين از طريق سايتهاي تبليغاتي و يا بازيهاي آنلاين است. به اين شکل که کاربران با بازاريابي کردن و يا فرستادن کاربران ديگر به سايتهاي فروشگاههاي اينترنتي، بر اساس قراردادي که تنظيم کرده اند، مبلغي را به بيت کوين به عنوان کارمزد دريافت ميکنند و يا اينکه با بازي کردن در بازيهاي آنلاين همانند بازي نقش آفريني آنلاين «دراگونز تيل(Dragon’s Tale)» ميتوانند به جاي واحد پولي مرسوم در بازيها بيت کوين تحويل بگيرند و بعد بيت کوينشان را در مراکز مبادله ارزي به دلار و يا يورو تبديل کنند.
در آغاز کار بيت کوين و مطرح شدن اين واحد به عنوان واحد ارزي، قيمت هر 1 بيت کوين معادل 0.30 دلار (30 سنت) ارزش گذاري ميشد که اين رقم با افزايش استفاده کاربران و رسمي تر شدن واحد بيت کوين به شکل چشمگيري افزايش يافت به طوري که در 10 آپريل 2013 قيمت هر بيت کوين به 266 دلار آمريکا افزايش يافت و اين افزايش در سال 2014 هم ادامه داشت به طوري که هر بيت کوين در سال 2014 به مبلغ 644.5 دلارمبادله ميشد. دليل اين افزايش قيمت، يکي استفاده بسياري از کاربران از اين واحد ارزي و ديگري نبود کنترل دقيق بر آن اعلام شده است. بيت کوين بر خلاف واحدهاي ارزي ديگر، تحت نظارت مستقيم هيچ نهادي نيست و بانک مرکزيدر تعيين قيمت آن نقشي ندارد. اين واحد ارزي از نظر هويتي، پولي کاملا مجازي و بي نام و نشان است که بر اساس قرارداد ميان افراد رد و بدل مي شود. سازمان نظارت بر داراييهاي آمريکا مسئوليت حراست و نظارت بر قيمتگذاريهاي بيت کوين را بر عهده گرفته است اما با اين حال، ارزش بيت کوين همانند سهام شرکتهاي مختلف مدام در حال تغيير است و بر خلاف سهامهاي ديگر، روند رو به رشد چشمگيري دارد.
ايده بيت کوين براي اولين بار در سال 1998 توسط فردي به نام «وي داي(Wei Dai)» به عنوان واحد پولي جديد مطرح شد اما کاربرد رسمي براي آن عنوان نشد تا اينکه در سال 2009 شرکت يا فردي با نام مستعار «ساتوشي ناکاموتو(Satoshi Nakamoto)»، اين واحد پولي را به عنوان واحد رسمي مطرح کرد و از اينجا بود که خريد و فروش با بيت کوين آغاز شد. درباره هويت ساتوشي ناکاموتو گمانه زني هاي مختلفي شده اما تا به امروز کسي به طور قطع نمي تواند بگويد که ساتوشي چه کسي يا شرکتي است. ساتوشي در مشخصات فردي خودش در وبسايت اوليه بيت کوين خودش را مردي 37 ساله ساکن ژاپن معرفي کرده است اما پس از تحقيقات مشخص شده که چنين فردي وجود خارجي ندارد و هويت ساتوشي ساختگي است. يکي از گمانه زنيهايي که بسيار مطرح شده اين است که شرکتهاي تجاري بزرگ با همکاري يکديگر اين واحد پول مجازي را براي بدست آوردن درآمد بالاتر و سود بيشتر به راه انداخته اند. اين شرکتها عبارت از سامسونگ، توشيبا، ناکاميچي و موتورولا هستند که گفته شده حتي نام ساتوشي ناکاموتو ترکيبي از اسم هاي اين 4 شرکت است. اما اين گمانه زني از طرف هر 4 شرکت رد شده و هنوز نظريه مشخصي براي هويت مالکان اصلي بيت کوين مطرح نشده است.
ديگر نظريهاي که درباره مالکان اصلي بيت کوين مطرح است، توسط دو فرد اسرائيلي به نامهاي «دوريت ران(Dorit Ron)» و «آدي شمير(Adi Shamir)» است که آنها بيان کردند که مدارکي را دال بر دخالت افرادي به نامهاي «ناکاماتو(Nakamato)» و «راس ويليام اولبريچ(Ross William Ulbrich)» در عرضه بيت کوين پيدا کرده اند. اولبريج صاحب بازار سياه اينترنتي «سيلک رود(Silk Road)» بود که به صورت غير قانوني به خريد و فروش دارو هاي کمياب و مواد مخدر ميپرداخته است. واحد ارزي اين فروشگاه همان بيت کوين بوده و سيلک رود از اين روش توانسته بود، مبلغ 2.2 ميليارد دلار کسب درآمد کند. اف بي آي بعد از پيگيريهاي متعدد موفق شد تا اولبريج را شناسايي کند و پس از بازداشت او، فعاليت هاي سايت سيلک رود را براي هميشه متوقف سازد اما هيچ گاه سعي نکرد هويت واقعي مالکان بيت کوين را مشخص سازد.
نکته اصلي درباره بيت کوين نحوه رواج پيدا کردن اين واحد ارزي در سطح جهاني است به اين شکل که امروزه بسياري از کشورهاي جهان ازجمله ژاپن، چين ، آمريکا ، انگلستان و کانادا استفاده از بيت کوين را امري قانوني معرفي کردهاند و کاربران در اين کشورها با استفاده از اين ارز به خريد و فروش محصولاتشان ميپردازند. با ورود بازيهاي رايانهاي به بحث بيت کوين و توانايي کسب درامد از اين روش، باعث شده کاربران بيشتري به سراغ سايتهاي اينترنتي و بازي هاي آنلاين به اميد کسب درآمدهاي بالا رو بياورند. بيت کوين از تمام کشورها حتي ايران هم قابل دسترسي است. کاربران بدون هيچ حساب بانکي ميتوانند از اين روش براي خريدهايشان بهره ببرند. اما موضوعي که حساسيت مطلب را بيشتر افزايش مي دهد چرايي روند رو به رشد اين واحد ارزي است. چرا يک واحد ارزي بي نام و نشان به اين راحتي توانسته مخاطبان بسياري را براي خودش پيدا کند و ارزش ارزي آن به يکباره با چنين جهش رو به بالايي روبرو شود؟ و يا اينکه چرا دولت آمريکا بدون اينکه حتي سعي کند مالکان حقيقي آن را شناسايي کند اجازه خريد و فروش آن را صادر کرده است؟ نکته ديگري که در اين بحث قابل ذکر مي باشد اين است که بيت کوين به خاطر مجازي و قراردادي بودنش غير قابل رديابي است و فقط دو نفري که از اين واحد ارزي استفاده کرده اند و مالکان اصلي که کنترل ارز را بر عهده دارند مي توانسته اند بگويند که چه معامله اي را انجام داده اند پس چگونه دو فرد اسرائيلي رابطه ميان سيلک رود و اولبريج را کشف کرده اند؟ مگر اينکه خودشان هم بخشي از سياست گذاري هاي بيت کوين بوده باشند که از اين ماجرا باخبر شده اند. نکته ديگر درباره شخص آدي شمير مطرح مي شود. آدي شمير متولد اسرائيل است و يکي از بزرگان علم رياضي در اسرائيل به شمار مي رود، او توانايي خاصي در ساخت الگوريتمها و نرمافزارهاي پيشرفته دارد و مدارکش را از دانشگاه مرکزي تلاويو دريافت کرده است. يکي از معروفترين اختراعاتش که بر اساس الگوريتمهاي رياضي طرح ريزي شده، «شمير سکرت شيرينگ(Shamir Secret Sharing)» است. اين سيستم به اين منظور طراحي شده تا اطلاعات خاص شرکتها ميان روساي آن شرکت به طور خاصي تقسيمبندي شود، به اين شکل که هر کس بخشي از اطلاعات را دارد و تمام اطلاعات در اختيار هيچ کدام نيست، از طريق اين روش، اطلاعات فوق سري هميشه محرمانه باقي خواهد ماند و هيچ گاه کسي نمي تواند بگويد چه کسي مديريت پروژهها را بر عهده دارد و هويت مالکان اصلي براي هميشه مخفي باقي ميماند. نمي توان به طور قطع بيان کرد که رابطه اي ميان شمير و بيت کوين وجود دارد اما نمي توان در عين حال احتمال دخالت شمير را نيز در اين مسئله ناديده گرفت.