یک مغازه ی تنگ و کوچک، ده- دوازده تا میز و صندلی و کامپیوتر. در مغازه بسته شده است و دیوارهای آن دیگر جایی برای چسباندن پوسترهای جالب و مهیج ندارد، حتی از شیشه های مغازه هم نمی توان بیرون را تماشا کرد، چون عکس بزرگ آرتاس سرتاسر آن را پوشانده است. در واقع این فضا صرفاً با نور اندکی که مانیتورها فراهم می کنند اندکی روشن می شود و تقریباً هیچ ارتباطی با محیط بیرون ندارد. تعداد زیادی نوجوان و جوان و حتی گاهی کودک که فقط مردمک چشمانشان، مفاصل انگشتانشان و گاهاً لب هایشان، آن هم اغلب برای گفتن کلمات نامناسب، حرکت می کند، در این مکان حضور دارند. این جا یک گیم نت است. جایی که دنیایی برای نوجوان رقم می زند که او را تا عمق خیال می کشاند. او در این دنیا هرچه که بخواهد می شود؛ قهرمان نبردها که هیچ کس یارای مقابله با او را ندارد، بهترین بازیکن فوتبال که همه ی تیم های اروپایی به دنبال جذب او هستند، شجاع ترین سرباز آمریکا در جنگ عراق و یا حتی شرورترین تروریست جهان که مردم بی گناه را قتل عام می کند! تمام دنیای او در این چهارده اینچ خلاصه می شود و در همین دنیا همه را حریف است.
امروزه جذابیت های مختلف بازی های رایانه ای و گرافیک قوی به کار برده شده در طراحی آنها، که گویی از دنیای واقعی هم طبیعی تر ساخته شده اند، چنان نوجوانان را از خود بی خود می کند و به بازی می گیرد که نوجوان رسیدن به مرحله ی آخر بازی را بر رسیدن به صندلی دانشگاه ترجیح می دهد! زمان برایش چنان بی اهمیت می شود که دیگر شب و روز هم برایش معنایی ندارد و هدف اصلی زندگی اش تمام کردن بازی هایی شده است که تمامی هم ندارند.
این روزها در خیابان های پایتخت که بگردیم، بعد از مکان های ضروری و اساسی فروش لوازم آرایشی، عینک دودی فروشی، آب زرشک فروشی، به طور قطع قهوه خانه ها و البته محل اطعام اکثر نوجوانان یعنی فلافلی، به مهمترین و پر رفت و آمدترین مکان یعنی گیم نت ها می رسیم. جایی که تعدادی نوجوان چنان به مانیتورها چشم دوخته اند که گویی الان است که از شدت تمرکز و نیروی ذهنشان صفحه ی نمایشگر منهدم شود! در و دیوار گیم نت ها بر خلاف کتاب فروشی ها، که قدمتشان گویی به زمان حکومت ناصرالدین شاه قاجار می رسد! در و دیواری مدرن و جذاب و مهیج است که از پوسترهای بازی های مختلف پوشانده شده است. شاید وقت گرفتن از نمایندگان مجلس به مراتب راحت تر از وقت گرفتن از یکی از بچه های گیم نت باشد، آن هم برای چند پرسش و پاسخ ساده.
یکی از کاربران گیم نت که دانش آموز سال دوم دبیرستان است خودش اظهار می کند که “در بیمارستان به دنیا آمده و در گیم نت بزرگ شده است”. شاید این سخن نغز (!) جالب به نظر برسد ولی در پس آن حقیقتی تلخ نهفته شده است، حقیقتی که نشان می دهد چقدر از وقت یک نوجوان در گیم نت ها صرف، یا بهتر است بگوییم تلف می شود. این دانش آموز (!) بیان می دارد که شاید اگر نصف زمانی که برای بازی کردن می گذاشت را صرف درس خواندن می کرد، می توانست با خیال راحت تابستان را به گیم نت (!) بیاید و به قول معروف جزء تکاوران (!) مدرسه نباشد (سایت تابناک). در مصاحبه با مسئول یکی از گیم نت ها مشخص شد که امروزه بازی ها آنقدر جذاب شده اند که بازار کار گیم نت ها تقریباً هیچ موقع از سال کساد نمی شود. او در پاسخ به این که نظرش درباره ی بازی ها چیست، فقط یک لبخند معنادار بر روی لب های خود می نشاند.
متأسفانه نوجوانان ایرانی اوقات زیادی را پای بازی های رایانه ای تلف می کنند و در مقایسه با آن، ساعات یا بهتر است بگوییم دقایقی که صرف مطالعه می شود بسیار اندک است. کاربران گیم نت ها اغلب 13 تا 25 ساله و غالباً پسر هستند، به نظر شما حضور این گروه های سنی در کنار هم چه عواقبی می تواند داشته باشد؟ خب مسلماً یک جوان 25 ساله ی تحصیل کرده ی با شخصیت که بتواند برای جوان ترها الگوی رفتاری مناسبی باشد، در این سن مراجع یک گیم نت نیست، پس مطمئناً یک نوجوان 13 ساله الگوی عملی مناسب خویش را در محیط گیم نت نخواهد یافت.
اکثر گیم نت های شهر فاقد مجوز قانونی برای کسب هستند. متأسفانه عملکرد گیم نت ها در ایران نگران کننده است و به نظر می رسد گیم نت ها از مسیر پیش بینی شده خارج شده اند. در واقع صرفاً حضور نوجوانان و جوانان در گیم نت ها به هیچ وجه قابل انتقاد نیست، چرا که گیم نت ها با نظارت و کنترل مناسب می توانند محل بسیار مناسبی برای گذران اوقات فراغت نوجوانان و جوانان باشند، و بسیار سالم تر است که نوجوان اوقات تفریحش را در یک گیم نت کنترل شده بگذراند تا این که به سمت قهوه خانه ها سوق داده شود. تعاملات اجتماعی سالم در جمع دوستان هم سن و سال، نشاط و پویایی و بروز خلاقیت ها و افزایش کارکرد اجتماعی، تنها بخشی از نکات مثبت بالقوه ای هستند که همگی می توانند در محیط های کنترل شده و مناسب گیم نت ها محقق شوند. ولی متأسفانه آنچه که امروزه، با عملکرد ضعیف نظارتی، شاهد آن هستیم، رایج بودن امور دیگری است که از جمله ی آنها مسائلی چون نزاع، شرط بندی و فحاشی هستند که شاید نسبت به خیلی مسائل دیگر، که در طول پژوهش به آنها خواهیم پرداخت، کم اهمیت تر هم باشند. و البته نوجوان نیز، با توجه به ویژگی های مقتضای سنش، نسبت به این انحرافات بسیار آسیب پذیر است.
و اما ماهیت اساسی مورد بررسی در گیم نت ها چیست؟ مسلماً گیم ها یا همان بازی های رایانه ای محتوای اصلی این بحث هستند. پس باید برای رسیدن به یک نتیجه ی مشخص، نظام این گونه بازی ها را نیز مورد بررسی قرار داد.
بازی های رایانه ای تأثیر مثبتی بر روی نوجوانان می گذارند و یا برای آنها نامناسب و مخرب هستند؟ پاسخ به این پرسش بسته به شرایط مختلف فرهنگی- اجتماعی، زیر ساخت های موجود در کشور، رعایت مقتضیات در نظر گرفته شده برای شرایط مختلف کاربری آنها، وضعیت شناختی خود نوجوان و البته مضمون و محتوای بازی های رایانه ای و بسیاری عوامل دیگر، می تواند متفاوت باشد. گروهی معتقدند که بازی های رایانه ای اثرات مثبتی دارند و آموزنده و خلاقانه و مفید هستند، و از مواردی مثل افزایش سرعت واکنش و قدرت تصمیم گیری در موقعیت های ناآشنای مختلف، افزایش عملکرد خلاقانه و تقویت زبان دوم سخن می گویند؛ در مقابل گروهی دیگر بیان می دارند که این گونه بازی ها آسیب زا بوده و اثرات منفی دارند، و مواردی از قبیل اعتیاد به بازی های رایانه ای و در نتیجه ی آن کاهش عملکرد تحصیلی، افزایش رفتارهای پرخاشگرانه، کاهش ارتباطات گرم و صمیمی و سازنده با والدین و در نهایت مسئله ی انزوای اجتماعی را پیش می کشند.
اگر بخواهیم یک جمع بندی کلی از محتوای بازی های رایانه ای داشته باشیم، ممکن است که تنها تعداد محدودی از بازی های رایانه ای را مفید و آموزنده بیابیم. در واقع بررسی های انجام شده در این زمینه نشان داده اند که اکثر بازی های رایانه ای مشوق پرخاشگری،تخریب، برهنگی، خشونت، جنایت و کشتار هستند، تا این که حاوی موضوعات مناسب و آموزنده باشند. ولی در عین حال نباید این مسئله ی پر اهمیت را صرفاً از یک جنبه مورد بررسی قرار داد، بلکه باید هم فرصت ها و هم تهدید های بازی های رایانه ای را در نظر گرفته و رویکردی انتقادی به این مسئله داشت.
منبع : amirmahdikatani
